Van zelftest naar diagnose: wat is de volgende stap bij vermoeden van ADHD?

Je hebt een ADHD zelftest gedaan en de resultaten wijzen erop dat je mogelijk ADHD hebt. Misschien voel je opluchting — eindelijk een verklaring voor je struggles. Maar misschien voel je ook twijfel of onzekerheid. Wat doe je nu? Hoe kom je van een zelftest naar een officiële diagnose? En wat kun je verwachten tijdens dat proces? In dit artikel leg ik stap voor stap uit hoe het traject eruitziet, wat je kunt doen om je voor te bereiden, en welke opties je hebt als je een diagnose krijgt.

Waarom is een officiële diagnose belangrijk?

Een online zelftest is een waardevol hulpmiddel om symptomen te herkennen, maar het is geen vervanging voor een professionele diagnose. Een officiële diagnose is belangrijk om meerdere redenen:

1. Zekerheid en duidelijkheid

Een diagnose geeft duidelijkheid: je weet nu wat er aan de hand is. Dit kan enorm opluchten, vooral als je jarenlang hebt gedacht dat je 'gewoon lui' of 'te druk' was.

2. Toegang tot behandeling

Zonder diagnose kun je geen medicatie krijgen, en ook niet in aanmerking komen voor gespecialiseerde therapie of coaching die vergoed wordt door de zorgverzekering.

3. Aanpassingen op werk of school

Met een officiële diagnose kun je om aanpassingen vragen: bijvoorbeeld extra tijd bij examens, flexibele werktijden, of ondersteuning bij planning en organisatie.

4. Andere aandoeningen uitsluiten

ADHD-symptomen kunnen overlap hebben met angst, depressie, autisme, trauma of andere aandoeningen. Een grondig onderzoek sluit andere oorzaken uit (of identificeert ze juist).

Wil je eerst meer weten over hoe ADHD zich bij volwassenen uit? Lees dan ons artikel ADHD bij volwassenen: symptomen herkennen.

---

Stap 1: Bespreek het met je huisarts

De eerste stap is een afspraak maken met je huisarts. De huisarts is de poortwachter in de Nederlandse gezondheidszorg en kan je doorverwijzen naar een specialist.

Hoe bereid je je voor op dit gesprek?

1. Noteer concrete voorbeelden

Schrijf voorbeelden op van situaties waarin ADHD-symptomen je leven beïnvloeden:

• "Ik vergeet regelmatig belangrijke afspraken, ook als ik reminders zet"
• "Ik kan me tijdens vergaderingen niet concentreren en mis belangrijke informatie"
• "Ik begin enthousiast aan projecten maar maak ze zelden af"
• "Ik heb altijd een onrustig gevoel, zelfs als ik ontspan"

2. Denk terug aan je kindertijd

ADHD moet al in de kindertijd aanwezig zijn geweest (voor je twaalfde jaar). Probeer je te herinneren:

• Wat zeiden je leraren op school?
• Had je moeite met huiswerk, concentratie of stilzitten?
• Hoe verliep je schoolcarrière? (veel wisselen van studies, moeite met afstuderen?)

3. Vraag input van familie

Vraag ouders, broers, zussen of oude vrienden of zij zich herinneren dat je deze kenmerken had. Vaak zien anderen patronen die jijzelf over het hoofd ziet.

4. Neem je zelftestresultaten mee

Print je testresultaten uit of noteer je score. Dit geeft de huisarts een eerste indicatie.

Wat gebeurt er tijdens het gesprek?

De huisarts zal vragen stellen over je symptomen, je levenssituatie en je medische geschiedenis. Mogelijk vult de huisarts ook een vragenlijst in. Op basis daarvan beslist de huisarts of een doorverwijzing zinvol is.

Tip: Als de huisarts afwijzend reageert of je symptomen niet serieus neemt, mag je een second opinion vragen of naar een andere huisarts gaan. Vooral bij vrouwen en volwassenen wordt ADHD nog wel eens over het hoofd gezien. Meer hierover lees je in ons artikel over ADHD bij vrouwen.

---

Stap 2: Doorverwijzing naar specialist

Als de huisarts vindt dat verder onderzoek zinvol is, krijg je een doorverwijzing naar een specialist. Dit kan zijn:

• Psychiater (kan ook medicatie voorschrijven)
• GZ-psycholoog (gespecialiseerd in diagnostiek)
• Klinisch psycholoog

Het is belangrijk dat de specialist expertise in ADHD heeft, vooral bij volwassenen. Vraag dit na bij het maken van de afspraak.

Wachttijden

De wachttijd voor een diagnosetraject kan enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de regio en de zorginstelling. Sommige mensen kiezen ervoor om het particulier te doen (zonder verwijzing, maar wel zelf betalen) om sneller geholpen te worden.

---

Stap 3: Het diagnostisch proces

Het diagnostisch proces voor ADHD bij volwassenen is grondig en bestaat uit meerdere stappen.

1. Intakegesprek

Tijdens het eerste gesprek bespreek je:

• Je huidige klachten en hoe ze je leven beïnvloeden
• Je kindertijd en schoolcarrière
• Je werk, relaties en sociale situaties
• Eerdere behandelingen of therapieën

2. Vragenlijsten

Je vult uitgebreide vragenlijsten in over:

• ADHD-symptomen (bijvoorbeeld de DIVA-5: Diagnostic Interview for ADHD in adults)
• Andere psychische klachten (depressie, angst)
• Functioneren in dagelijks leven

Soms wordt ook een naaste (partner, ouder, vriend) gevraagd om een vragenlijst in te vullen over hoe zij jou ervaren.

3. Anamnese en observatie

De specialist neemt je levensgeschiedenis door en observeert je gedrag tijdens gesprekken. Ze kijken naar:

• Hoe je communiceert (onderbreek je, dwalen je gedachten af?)
• Hoe je reageert op vragen
• Je lichaamshouding (onrust, friemelen)

4. Aanvullend onderzoek

Soms worden extra tests gedaan:

• Cognitieve tests (IQ-tests, concentratietests)
• Medisch onderzoek (bloedonderzoek om schildklierproblematiek uit te sluiten)

5. Differentiële diagnostiek

De specialist onderzoekt of je symptomen veroorzaakt worden door ADHD of door iets anders, zoals:

• Angststoornis
• Depressie
• Autisme (ASS)
• Persoonlijkheidsstoornissen
• Trauma (PTSS)

Vaak komen deze aandoeningen ook samen met ADHD voor (comorbiditeit).

Wil je weten welk type ADHD je mogelijk hebt? Lees ons artikel over de 3 typen ADHD.

---

Stap 4: Behandelopties na diagnose

Als je een ADHD-diagnose krijgt, bespreekt de specialist met jou welke behandeling het beste past. Behandeling is altijd maatwerk en kan bestaan uit:

1. Medicatie

ADHD-medicatie (zoals methylfenidaat of dexamfetamine) helpt om dopamine in de hersenen beter te reguleren. Dit kan leiden tot:

• Betere concentratie
• Minder impulsiviteit
• Meer rust in je hoofd

Niet iedereen heeft medicatie nodig of wil het gebruiken. Het is één optie, geen verplichting.

2. Cognitieve gedragstherapie (CGT)

CGT helpt je om:

• Negatieve gedachtepatronen te doorbreken
• Betere copingstrategieën te ontwikkelen
• Emotieregulatie te verbeteren

3. ADHD-coaching

Een ADHD-coach helpt je met praktische zaken:

• Plannen en organiseren
• Tijdmanagement
• Prioriteiten stellen
• Structuur aanbrengen in je dagelijks leven

4. Lifestyle-aanpassingen

Ook zonder medicatie kun je veel bereiken door je levensstijl aan te passen:

• Regelmatige slaap — ADHD-symptomen verergeren bij slaapgebrek
• Beweging — sport helpt om overtollige energie kwijt te raken en dopamine aan te maken
• Voeding — stabiele bloedsuikerspiegel voorkomt concentratiedips
• Mindfulness — helpt bij emotieregulatie en aandachtstraining

5. Aanpassingen op werk of school

Met een diagnose kun je om aanpassingen vragen zoals:

• Flexibele werktijden
• Een rustige werkplek
• Extra tijd bij examens
• Ondersteuning bij planning

Meer over de verschillende opties lees je in ons artikel Concentratieproblemen op werk of studie.

---

Veelgestelde vragen

Hoe lang duurt het diagnostisch proces?

Gemiddeld 2-4 gesprekken, verspreid over enkele weken tot maanden. Het exacte tijdsbestek hangt af van de zorginstelling en de complexiteit van je situatie.

Wat kost een ADHD-diagnose?

Met een verwijzing van de huisarts wordt het traject vergoed door je basisverzekering (minus eigen risico). Zonder verwijzing (particulier) betaal je zelf, vaak tussen €500-€1500.

Wat als ik geen ADHD-diagnose krijg, maar wel symptomen heb?

Dan kan het zijn dat je symptomen veroorzaakt worden door iets anders (angst, stress, depressie). De specialist kan je helpen om de juiste behandeling te vinden.

Kan ik ook zonder diagnose hulp krijgen?

Ja, je kunt altijd coaching of therapie zoeken zonder diagnose. Alleen medicatie is gebonden aan een diagnose.

Wat als ik het niet eens ben met de uitslag?

Je mag altijd een second opinion vragen. Ga naar een andere specialist voor een onafhankelijk oordeel.

---

---