ADHD of gewoon druk? Zo herken je het verschil

"Ik vergeet steeds dingen, kan me moeilijk concentreren en voel me onrustig. Is dit ADHD, of ben ik gewoon te druk?" Deze vraag hoor ik vaak. En het is begrijpelijk: in een tijd waarin iedereen overprikkeld is, drukke agenda's heeft en voortdurend tussen taken schakelt, kunnen symptomen van stress en drukte verward worden met ADHD. Toch zijn er belangrijke verschillen. In dit artikel leg ik uit hoe je onderscheid kunt maken tussen ADHD en 'gewoon druk zijn', en wanneer het zinvol is om een ADHD test volwassenen te doen.

Wat is het verschil tussen ADHD en drukte?

Het belangrijkste verschil zit in duur, origine en context van de symptomen.

ADHD: structureel en levenslang

ADHD is een neurobiologische aandoening die al in de kindertijd aanwezig is. Volgens de DSM-5 moeten symptomen voor je twaalfde jaar zijn begonnen, ook al werden ze toen misschien niet herkend. ADHD-symptomen zijn:

• Chronisch — ze zijn er altijd, niet alleen tijdens drukke periodes
• Pervasief — ze komen voor in meerdere situaties: thuis, op je werk, in relaties, bij hobby's
• Niet situationeel — ook in rustige omgevingen heb je moeite met concentratie, planning of impulsbeheersing

ADHD is erfelijk en heeft te maken met verschillen in hersenwerking, zoals dopamineregulatie.

Drukte en stress: tijdelijk en situationeel

Drukte, stress of burn-out daarentegen zijn reacties op omstandigheden. Ze ontstaan doordat je te veel hooi op je vork hebt genomen, te weinig slaapt, of een moeilijke periode doormaakt. Kenmerken:

• Recent ontstaan — symptomen zijn er nog niet zo lang
• Situationeel — ze komen vooral voor in één context (bijvoorbeeld alleen op je werk)
• Verbeteren bij rust — als de stressor verdwijnt, verdwijnen de symptomen ook

Wil je meer weten over hoe ADHD zich bij volwassenen uit? Lees dan ons artikel ADHD bij volwassenen: symptomen herkennen.

---

Symptomen die lijken, maar anders zijn

Hieronder licht ik een paar symptomen toe die op elkaar lijken, maar een andere oorzaak hebben:

Concentratieproblemen

Bij ADHD:
Je hebt structureel moeite met focussen, ook als een taak interessant of belangrijk is. Je raakt snel afgeleid door kleine prikkels: een geluid, een gedachte, een notificatie. Dit is niet iets wat recent is ontstaan — je hebt het eigenlijk altijd al gehad.

Bij stress/drukte:
Je concentratieproblemen zijn vooral aanwezig tijdens drukke periodes. Als je op vakantie bent of een rustige dag hebt, merk je dat je wel kunt focussen. Je bent niet chronisch afgeleid, maar tijdelijk overbelast.

Vergeetachtigheid

Bij ADHD:
Je vergeet structureel dingen: sleutels, afspraken, emails beantwoorden. Het is niet zozeer dat je het druk hebt, maar dat je brein moeite heeft met informatie vasthouden en plannen. Familie en vrienden kennen je als 'de chaoot' of 'de vergeetachtige'.

Bij stress/drukte:
Je vergeet dingen omdat je hoofd vol zit. Als de drukte afneemt, ben je weer scherp. Je vergeetachtigheid is geen levenslang patroon, maar een teken dat je teveel tegelijk doet.

Onrust en rusteloosheid

Bij ADHD:
Je voelt een innerlijke motoriek, alsof je altijd 'aan' staat. Ook in rustige situaties — tijdens een film kijken, wachten in de rij — voel je onrust. Je hebt dit gevoel je hele leven al, niet alleen nu.

Bij stress/drukte:
Je onrust komt voort uit zorgen, deadlines of emotionele belasting. Als die druk wegvalt, kun je wel ontspannen. Het is niet zo dat je 'van nature' rusteloos bent.

Twijfel je of je symptomen passen bij ADHD? Doe dan een gratis ADHD zelftest om meer inzicht te krijgen.

---

Checklist: ADHD of stress?

Gebruik deze checklist om te bepalen of je symptomen waarschijnlijk ADHD zijn of stress/drukte:

✅ Waarschijnlijk ADHD als:

• Symptomen zijn er al sinds je kindertijd (ook al werden ze toen niet herkend)
• Je hebt er last van in meerdere situaties (werk, thuis, sociale contacten)
• Symptomen blijven aanwezig, zelfs in rustige periodes of op vakantie
• Familie heeft soortgelijke kenmerken (ADHD is erfelijk)
• Je hebt altijd al moeite gehad met plannen, organiseren, tijd inschatten
• Anderen noemen je vaak 'chaotisch', 'verstrooid' of 'impulsief'
• Je hebt het gevoel dat je harder moet werken dan anderen om hetzelfde te bereiken

⚠️ Waarschijnlijk stress/drukte als:

• Symptomen zijn recent ontstaan (laatste maanden/jaren)
• Ze komen vooral voor in één situatie (bijvoorbeeld alleen op je werk)
• Ze verdwijnen als je op vakantie bent of minder druk hebt
• Je kunt jezelf herinneren dat je vroeger wél goed kon focussen en plannen
• Symptomen zijn duidelijk gekoppeld aan een stressvolle gebeurtenis (verhuizing, scheiding, nieuwe baan)
• Als je rust pakt, merk je duidelijke verbetering

Natuurlijk is de werkelijkheid vaak genuanceerd. Misschien heb je ADHD én een drukke periode. Of misschien heb je ADHD jarenlang gecompenseerd, en geven stress en drukte nu de doorslag. Meer over ADHD-subtypes lees je in ons artikel over de 3 typen ADHD.

---

Waarom het belangrijk is om het verschil te kennen

1. Verschillende aanpak

Als je symptomen veroorzaakt worden door stress, helpen rust, grenzen stellen en stressmanagement. Bij ADHD heb je vaak een andere aanpak nodig: medicatie, therapie, coaching en specifieke strategieën om je brein te ondersteunen.

2. Vroeg inzicht voorkomt problemen

Veel volwassenen met onbehandelde ADHD lopen tegen dezelfde muren aan: moeite op werk, relatieproblemen, een laag zelfbeeld. Als je vroeg herkent dat het ADHD is, kun je passende hulp zoeken en je leven aanpassen. Lees meer in ons artikel over Waarom vroeg inzicht helpt.

3. Zelfinzicht en zelfacceptatie

Begrijpen dat je ADHD hebt (en dat je niet 'gewoon lui' of 'te druk' bent) kan enorm opluchten. Het verklaart waarom dingen die voor anderen makkelijk zijn, voor jou moeilijk zijn. Dat geeft ruimte voor zelfacceptatie en realistische verwachtingen.

---

Volgende stappen

Stap 1: Doe een zelftest

Begin met een ADHD test volwassenen om te checken of je symptomen passen bij ADHD. Dit geeft je een eerste indicatie.

Stap 2: Hou een symptoomdagboek bij

Noteer gedurende twee weken wanneer je symptomen ervaart en in welke context. Bijvoorbeeld:

• Maandag, 10:00 — vergadering, kon me niet concentreren, veel afgeleid
• Dinsdag, avond — thuis, rustig, toch onrustig gevoel

Dit helpt je (en een eventuele behandelaar) om patronen te zien.

Stap 3: Bespreek het met je huisarts

Als je test en dagboek wijzen op ADHD, maak dan een afspraak met je huisarts. Neem je bevindingen mee en vraag om een doorverwijzing naar een specialist.

Stap 4: Overweeg therapie of coaching

Ook als de diagnose nog niet rond is, kan het helpen om met een coach of therapeut te praten over hoe je beter kunt omgaan met je symptomen — of het nu ADHD is of stress.

Meer over het traject na een zelftest lees je in ons artikel Van zelftest naar diagnose.

---

Veelgestelde vragen

Kan stress ADHD-symptomen veroorzaken?

Nee, stress veroorzaakt geen ADHD. Wel kan stress symptomen verergeren bij mensen die al ADHD hebben, of symptomen veroorzaken die lijken op ADHD (zoals concentratieproblemen en vergeetachtigheid).

Kan ik ADHD hebben als ik me op sommige dingen juist goed kan concentreren?

Ja, dat heet 'hyperfocus'. Mensen met ADHD kunnen zich soms extreem goed concentreren op taken die ze interessant vinden, terwijl saaie taken onmogelijk lijken. Dit is een typisch ADHD-kenmerk.

Hoe weet ik of mijn symptomen chronisch zijn?

Vraag jezelf af: Had ik deze symptomen ook al voor mijn achttiende? Herkennen familieleden of oude vrienden deze kenmerken in mij? Als het antwoord ja is, is ADHD waarschijnlijker dan tijdelijke stress.

Moet ik naar de dokter als ik twijfel?

Ja, zeker als je symptomen je leven beïnvloeden. Een huisarts kan je helpen om het onderscheid te maken en je doorverwijzen naar een specialist indien nodig.

Kan ik zowel ADHD als burn-out hebben?

Ja, dat komt vaak voor. Mensen met ADHD hebben een hoger risico op burn-out omdat ze harder moeten werken om dezelfde resultaten te behalen. Behandeling van ADHD kan helpen om burn-out te voorkomen.

---

---